Publieke organisaties staan in steeds grotere mate voor de uitdaging wendbaar in te spelen op de veranderingen in het werk, technologische ontwikkelingen en trends in de samenleving. Om toegevoegde waarde te kunnen blijven leveren, moeten overheden investeren in het vermogen om hun koers continu, snel en effectief te veranderen, anticiperend of reagerend op kansen en bedreigingen in de omgeving. Wendbaar Werken noemen wij dat. Wendbare organisaties weten snel en adequaat in te spelen op veranderende, onvoorspelbare omstandigheden en zijn vooral toekomstbestendig georganiseerd.

De weg naar wendbaar werken is alleen weerbarstig, lastig en vraagt lef en doorzettingskracht. Bovenstaande ontwikkelingen eisen in de organisatie een hoge mate van autonomie en resultaatverantwoordelijkheid van professionals, andere vormen van leiderschap en nieuwe manieren om de krachten van alle mensen in de organisatie optimaal te benutten. En dit uit zich op verschillende manieren: zelforganiserende teams, opgaven- & opdrachtgericht werken, nieuwe vormen van waarderen en belonen, betekenisvol ondernemen en ambitie- & talentgericht werken zijn hier voorbeelden van.

Dit is de eerste blog van een reeks waarin wij, Ruud van Rheenen en Ralph Hanekamp, onze inzichten en concrete leerervaringen delen over de manier waarop wij samen met organisaties concreet invulling geven aan initiatieven van wendbaar werken.

In dit artikel vertellen wij het verhaal van de fictieve ambtenaar Willem, die in 2020 terugblikt op de veranderingen in de gemeente Slotjebroek door wendbaar werken.

Het is 6 januari 2020. De 42-jarige Willem werkt bij de gemeente Slotjebroek. Na een heerlijke kerstvakantie stapt hij het stadhuis weer in. Hij glimlacht, want het is echt de ontmoetingsplek geworden die gemeente Slotjebroek in 2017 voor ogen had. Willem pakt zijn laptop en vindt een mooie werkplek om zijn nieuwe werkjaar te beginnen. Zoveel zin om weer te beginnen als dit jaar, had hij nog nooit. Dat was vroeger wel anders.

Er is veel veranderd. Vroeger was Willem beleidsmedewerker van de afdeling Ruimte in de sector Stadsontwikkeling. Zijn werk bestond toen uit het schrijven van lange, inhoudelijke beleidsplannen, onder leiding van een afdelingshoofd. Dat kan hij zich niet meer voorstellen. Nu werkt hij met verschillende collega’s, burgers en externe partners aan een leefbaarheidsverbetering en een impuls voor het vestigingsklimaat in Slotjebroek. Twee verbonden opgaven waar Willem vanuit zijn ambitie, ervaring en kennis zijn ziel en zaligheid in legt. Dat doet hij in multidisciplinaire teams.

Over Slotjebroek

De gemeente Slotjebroek is een Randstedelijke 100.000-plus gemeente en ligt gunstig ten opzichte van Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Slotjebroek is populair, met name bij jonge stellen en gezinnen. Ondanks dat liggen er belangrijke maatschappelijke opgaven voor gemeente Slotjebroek. In aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 bleek dat inwoners zorgen hadden over betaalbaar wonen, veiligheid, leefbaarheid en werkgelegenheid. “Nu wij eindelijk een huis hebben in Slotjebroek, merk ik dat ik liever wat meer in de buurt werk. Dan ben ik op tijd thuis en kan ik mijn kinderen naar voetbal en muziekles brengen. Die wil ik namelijk niet door de onveilige wijken laten fietsen. Mijn werkgever heeft zelfs gekeken naar een pand in Slotjebroek, maar schrok erg van de prijs”, vertrouwde een vader Willem toen eens toe op het schoolplein. Het was duidelijk: het verse maar tamelijk bontgekleurde college van B&W (GroenLinks, CDA, D66 en stadspartij Slotjebroek) moest na de coalitievorming meteen aan de slag.

Bestuurlijke opdrachtgever

Wethouder Freek Bekkerink is sindsdien Willem’s bestuurlijke opdrachtgever en hij liet er geen gras over groeien. “De komende collegeperiode wil ik echt resultaat zien op leefbaarheidsverbetering en vestigingsklimaat. Halverwege deze periode wil ik zien dat we op de goede weg zijn”, benadrukte wethouder Freek tijdens de kennismakingsbijeenkomst op het stadhuis. Willem wist dat hij aan de slag kon!

Willem weet nog hoe hij met zijn collega’s kort na de toespraak van Freek meteen een ‘stap naar buiten zette’. Samen maakten ze een toer langs bedrijven en andere gesprekspartners in de wijde regio. Willem kijkt hier positief op terug: hij leerde interessante nieuwe collega’s kennen met andere blikken, burgers voelden zich gehoord en bedrijven konden hun behoeften kenbaar maken.

Ook was er bij elke bijeenkomst meteen gelegenheid om samen naar mogelijkheden en kansen te kijken om het vestigingsklimaat in Slotjebroek een impuls te geven. Waar moeten we met elkaar op investeren voor een ‘win-win situatie’? Wat vinden jullie dat wij daar als gemeente in moeten doen? En wat willen en moeten jullie zelf hierin betekenen? Zo zou de gemeente meer bedrijventerrein kunnen ontginnen aan de oostzijde van de stad. En als de gemeente daartoe bereid was, wilden de deelnemers een bijdrage leveren aan het verbeteren van de werkgelegenheid in Slotjebroek.

Op basis van het ‘beeld van buiten’ werkte Willem samen met alle partners een aanpak uit. Deze moest hij nog wel bespreken met andere collega’s. Er zijn natuurlijk nog meer opgaven en taken waar de gemeente mee aan de slag is. Met de collega’s van andere opgaven en taken stemde Willem zijn aanpak af en gaf hij inzicht in de benodigde capaciteit om het gewenste resultaat te kunnen realiseren. Dit leidde nog wel tot onderlinge discussies over welke prioriteit de opgave van Willem had in relatie tot de andere opgaven en taken. Geld en mensen zijn schaars bij gemeente Slotjebroek, dus het maken van keuzes was noodzakelijk.

Na zijn afstemming met collega’s over de prioritering kon Willem samen met de directie en wethouder Freek zijn opdracht definitief vaststellen. Dankzij de interne opdrachtenmarkt van gemeente Slotjebroek hebben verschillende professionals gereageerd om bij te dragen aan de ‘Opgave Impuls Vestigingsklimaat’. Met Rea, Tim, Daan en Jesse vormde Willem na interessante gesprekken zijn team.

Het mooie van de nieuwe werkwijze in Slotjebroek was dat sommige teamleden van Willem niet alleen werkten aan de ‘Opgave Impuls Vestigingsklimaat’, maar tegelijkertijd in andere teams ook hun bijdrage leverden. Hierdoor maakt de organisatie optimaal gebruik van de ambities en talenten van alle collega’s. Er was in gemeente Slotjebroek op verschillende plekken echt verbinding in de organisatie ontstaan: integraal werken in de praktijk.

Januari 2020

Nu, 6 januari 2020, zijn de eerste resultaten op Willem’s opgave zichtbaar. In gemeente Slotjebroek heeft het vestigingsklimaat een stevige impuls gekregen. Wethouder Freek, directie, burgers en bedrijven zijn tevreden. Maar ze zijn er nog niet in Slotjebroek. De komende twee jaar staan in het teken van verder bouwen, versnellen en doorgroeien.

Voor zijn eigen ontwikkeling heeft Willem voor zijn vakantie een gesprek gepland met zijn coach en feedback opgehaald bij zijn opdrachtgevers, externe partners en collega’s. Willem voelt zich goed in gemeente Slotjeboek en kan er weer tegenaan. Hij glimlacht. Het heeft zijn leven en dat van de mensen in Slotjebroek positief veranderd, dat wendbaar werken.

De beelden in deze blog danken wij aan Inez Kilsdonk en Peter Jos de Jong!

Over deze reeks van Ruud van Rheenen en Ralph Hanekamp

De komende tijd delen wij (Ruud van Rheenen en Ralph Hanekamp) via de reeks ‘ Wendbaar werken in publieke organisaties ’ nog meer ervaringen, inzichten en tips over hoe publieke organisaties zich wendbaar werken eigen kunnen maken. In onze volgende blog gaan we in op trends en ontwikkelingen in de samenleving op het gebied van mens en werk.